Abdullah Fidan

Gelir Uzmanı 

Gelir uzmanı, vergi kanunlarının etkili bir şekilde uygulanması, vergi ile ilgili konularda öneri ve görüşlerde bulunmak amacıyla görevli olan devlet memurlarının mesleki unvanıdır. Gelir İdaresi Başkanlığının misyonunda belirttiği gibi Mükellef haklarını gözeterek vergide gönüllü uyumu artırmak ve kaliteli hizmet sunarak vergi ve diğer gelirleri toplamak da Gelir Uzmanının bir görevi olup bu iş ve işlemleri piyasanın da akışını bozmayacak şekilde yürütür. 

24 Aralık 1994 tarih ve 22151 RG sayılı Vergi Daireleri Kuruluş Yönetmeliği’nin “Kanun ve ilgili mevzuat ile yasaklanan hususlar göz önünde bulundurulmak kaydıyla halkla ilişkiler konularında mükelleflere yardımcı olmak ve gerektiğinde aydınlatmak ile yükümlüdür.” maddesi gereği Gelir Uzmanı mükellef odaklı çalışmakla yükümlü olup, etkin ve anlaşılır bir vergi sisteminin oluşmasında büyük paya sahip meslek gruplarındandır. 

Gelir Uzmanının çalışma alanı vergi daireleriyle sınırlı olmayıp zaman zaman vergi ile ilgili işlemlerin hem mükelleflerce daha iyi anlaşılabilmesi hem de uygulamadaki aksaklıkları en aza indirebilmek amacı ile çeşitli yerlerde stantlar açılması, VİMER, vergi dairesine gidemeyecek durumda olan mükelleflerin adresinde gelir vergisi beyannamesinin alınması gibi vergi dairesinin dışında da çalışma alanı bulunmaktadır. 

Gelir Uzmanları, Gelir Uzman Yardımcıları ve Memurlar gibi vergi dairesi çalışanları 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 5’inci maddesinde düzenlenen Vergi Mahremiyetine ait yasaklara tabi olup bu yasaklar görevlerinden ayrılsalar dahi devam etmektedir. Mezkûr kanunun 362 Maddesinde belirtildiği üzere vergi mahremiyetine uymaya mecbur olan kimselerden bu mahremiyeti ihlal edenler, Türk Ceza Kanununun 239 uncu maddesi hükümlerine göre cezalandırılır. * 

Bu açıklamalar ışığında yapması gereken iş ve işlemler ile uyması gereken yasaklar dikkate alındığında aşağıda sayılacak özellikler Gelir Uzmanı başta olmak üzere tüm vergi dairesi çalışanlarında olması gereken zorunluluklar haline gelmiştir; 

- Vergi mevzuatı ile ilgili bilgi düzeyini güncel tutmak,

- Vergi sisteminde gelişen teknolojiye uyum sağlaması sonucu teknolojik gelişmelere de sürekli takip etmek ve uyum sağlamak,

- Mükellef ile ikili ilişkilerde etkin bir bilgi akışı için konuyu kavrayıp özetlemek,

- İfade yeteneği ve muhakeme gücünü geliştirmek,

- Mükellef ile iletişimde davranış ve tepkilerinde mesleğe uygun davranmak,

- Mesleğini, icra ederken en iyi şekilde temsil etmek,

- İkna kabiliyeti yüksek tutmak gibi daha birçok nitelik sayılabilir.

Gelir Uzmanlarının, Gelir Uzman Yardımcılarının ve Memurların Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Gelir uzmanları, gelir uzman yardımcıları ve memurlar yönetmelik, yönerge ve diğer mevzuatta belirtilen iş ve işlemlerden kendilerine verilenleri yapmakla görevlidirler. Ancak veznedar, tahsildar ve icra memurları,  mükeffel memurlar arasından seçilir.

Gelir uzmanları, gelir uzman yardımcıları ve memurlar, tahakkuk ve tahsilata ilişkin işlemlerin zamanında ve doğru olarak yerine getirilmemesinden doğan Hazine zararlarından sorumlu tutulurlar.

Gelir uzmanları görevlendirildikleri bölümün yönetiminden sorumlu müdür yardımcısı tarafından kendilerine verilen görevleri mevzuata uygun olarak ve zamanında yerine getirmemekten dolayı müdür yardımcısına karşı sorumludurlar (Bknz:www.vergiuzmanlari.org/).

Gelir uzmanlarının başlıca görevleri nelerdir?

Amirleri tarafından mevzuata uygun verilen görevleri yerine getirmek,

Tahsilata ilişkin işlemlerin zamanında ve doğru şekilde yapılmasını sağlamak,

Kanun, yönetmelik, tüzük ve yönergelere uygun olarak kendilerine belirtilen iş ve işlemleri yapmak, takip etmek.

Kanun, yönetmelik, tüzük ve yönergelerde verilmiş diğer görevler?

213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 128 Maddesinde sayıldığı üzere Gelir Uzmanı yoklama yetkisine haiz meslek grupları arasındadır.

“Yoklama

Maksat ve yetki:

Madde 127 – (Değişik: 4/12/1985-3239/12 Md.)

Yoklamadan maksat, mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir. Yoklamaya yetkili memurlar, ayrıca vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili olarak:

Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenmiş usuller dahilinde özel yetki verilmiş olmak kaydıyla günlük hasılatı tespit etmek,

3100 Sayılı Kanun kapsamına girip ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olanların bu mecburiyete uyup uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş esaslara göre kullanıp kullanmadıklarını ve günlük hasılatı tespit etmek,

Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin iş yerlerinde bulundurulup bulundurulmadığını, tasdikli olup olmadığını usulüne göre kayıt yapılıp yapılmadığını, vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi icap eden belgelerin usulüne göre düzenlenip düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, faturasız mal bulunup bulunmadığını, levha asma veya kullanma mecburiyetine uyulup uyulmadığını tespit etmek, kanuni defter ve belgeler dışında kalan ve vergi kaybının bulunduğuna emare teşkil eden defter, belge ve delillerin tespit edilmesi halinde bunları almak,

Nakil vasıtalarını, Maliye ve Gümrük Bakanlığının belirleyeceği özel işaretle durdurmak ve taşıtta bulundurulması icap eden taşıt pulu, yolcu listesi, fatura veya sevk irsaliyesi, yolcu bileti ile taşıma irsaliyelerinin muhtevası ile taşınan yolcu ve malların miktar ve mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek,

Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması, halinde bu belgelerin ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın sahibi belli değilse tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak, (Beklemeye ve muhafazaya alınan malların bozulmaya ve çürümeye maruz mallar olması halinde derhal, diğer mallar ise üç ay sonra Maliye ve Gümrük Bakanlığının belli edeceği esaslar dahilinde tasfiye olunur.) Yetkisini haizdirler. Yukarıda sayılan yetkilerin hangilerinin ne şekilde ve hangi hallerde kullanılacağını belirlemeye, yoklamaya yetkili olanların bu husustaki görev ve yetkilerini sınırlamaya Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir.

Yoklama ve denetimde görevli memurların görevlerini ifa sırasında, güvenliklerinin sağlanmasına ilişkin esaslar Cumhurbaşkanınca belirlenir.”

24 Aralık 1994 tarih ve 22151 RG sayılı Vergi Daireleri Kuruluş Yönetmeliğinde belirtilen iş ve işlemler:

İlgili yönetmelikte bulunan iş ve işlemler her ne kadar vergi dairesindeki servislerin görevleri olarak sayılmışsa da bu iş ve işlemlerin uygulayıcısı olarak sadece Gelir Uzmanının değil Gelir Uzman Yardımcılarının ve Memurların Görev ve Sorumlulukları olarak da sayabiliriz.

- Vergi dairesinin görev alanında faaliyet gösteren ve sürekli yükümlülüğü gerektiren vergilerden dolayı mükellef ya da sorumlu durumunda bulunan gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülüğe giriş, çıkış ve değişikliklerle ilgili yoklama işlemlerini yapmak ve sicil kayıtlarını tutmak

- Gerekli görülen hallerde tebliğ işlemlerini yapmak,

- Götürü usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerine vergi karnesi vermek,

- Vergi, resim, harç ile çeşitli kanunlarda belirtilen diğer Devlet gelirlerinin tahsil edilebilir hale gelmesini sağlayan iş ve işlemleri yapmak,

- Mükelleflerin şahıs hesaplarını izlemek amacıyla hesap, kart ve defterlerini tutmak, saklamak ve her mükellef için bir hesap dosyası oluşturmak,

- Vadesinde ödenmeyen amme alacaklarını takibe almak,

- Şahıs hesaplarının dökümünü yapmak, şahıs hesapları ile genel hesaplar arasında uyum sağlamak,

- Tarh, tahakkuk ve tahsil edilen vergi, resim, harç ve diğer mali yükümlülüklerde yapılan vergi hataları (tahakkuksuz veya tahakkuktan fazla tahsilatlar dahil), kanunlar ve yargı kararları gereğince yapılacak terkinleri ve fazla tahsilatların iadesi ile ilgili işlemleri düzeltme fişi kuralına göre yapmak,

- Tecil ile ilgili işlemleri yapmak,

- Sürekli yükümlülükler vergilendirme servisi ile ilgili kayıt ve defterleri tutmak,

- Amme alacağını güvence altına almak için borçlulardan teminat istemek ve ihtiyatı haciz uygulaması ile ilgili işlemleri yapmak,

- Ödeme emrinin tebliği ile ilgili işlemleri yapmak,

- Mükelleflerce vergi, resim, harç ve cezalar ile diğer alacaklara ilişkin işlemlere karşı açılan davalarla ilgili olarak dava dosyalarını oluşturmak, vergi dairesi savunmasını hazırlamak ve ilgili yargı mercilerine göndermek,

- Teminat olarak alınan veya haczedilen menkul değerler ile kıymetli evrakı veznede saklamak,

- Düzeltme ve terkin yolu ile red veya iadesine karar verilen paraların hak sahiplerine nakden veya mahsuben ödenmesine ilişkin işlemleri yapmak,

- Amme borçluları ile ilgili olarak 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde haciz uygulaması ve taşıma ile ilgili işlemleri yapmak,

- Aciz halinde bulunan borçluları tespit etmek, aciz fişi düzenlemek ve bu borçluların durumunu sürekli olarak izlemek,

- Haciz tutanağında gösterilen menkul malların koruma ve saklama işlemlerini yapmak,

- Amme borçluları ile ilgili olarak 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde haczedilen malların satış gününü belirlemek ve ilan etmek,

- Haczedilen menkul malların satış işlemlerini yapmak,

- Gayrimenkul satışlarında satış şartnamesini hazırlamak, satış ilanını yapmak, satış dosyasını oluşturarak satış komisyonuna göndermek,

- Bölüm ve servislerdeki iş ve işlemlerde ortaya çıkan aksaklıkları tespit etmek ve vergi dairesi müdürü veya vergi müdürüne yazılı olarak bildirmek,

- Vergi dairesi müdürü veya vergi müdürü tarafından yazılı ya da sözlü olarak bildirilen tarama ve kontrol işlerini yapmak,

- Kanun ve ilgili mevzuat ile yasaklanan hususlar göz önünde bulundurulmak kaydıyla halkla ilişkiler konularında mükelleflere yardımcı olmak ve gerektiğinde aydınlatmak,

- Vergi Dairesinden istenilen istatistik amaçlı bilgileri ilgili birimlerden temin etmek,

- Teftişlerde başkanlık adına verilecek cevap ve emirleri hazırlamak,

- Terkini gereken amme alacaklarının terkinini başkan adına tekemmül ettirerek ilgililere bildirmek,

- Vergi dairesi başkanlığı konu ve yetkisi ile sınırlı olmak üzere, vergi kanunları ve diğer kanunların gelir müdürlüğüne verdiği işleri yapmak,

- Takdir işlemlerine ilişkin yazışmaların kayıtlarını tutmak, evrakın ilgili yerlere sevkini sağlamak ve yazışma işlemlerini yürütmek,

- Takdir işlemlerine yönelik dosya, defter ve belgeleri usulüne uygun şekilde tutmak, tasnif ve muhafaza etmek, arşivini oluşturmak, arşivin güvenliğine yönelik gerekli bütün tedbirleri almak,

Kaynakça

-24 Aralık 1994 tarih ve 22151 RG sayılı Vergi Daireleri Kuruluş ve Görev Yönetmeliği

-26 Aralık 2009 tarih ve 27444 sayılı RG Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Uzmanlığı Yönetmeliği

-213 sayılı Vergi Usul Kanunu

-5237 sayılı Türk Ceza Kanunu