• VERGİ UZMANLARI
    • Geleceğin Güçlü Vergi İdaresi İçin
    • VERGİ UZMANLARI
    • Geleceğin Güçlü Vergi İdaresi İçin
  • Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
Özkan AYKAR
hukuk-portal-1@hotmail.com
GELİR İDARESİNDE ETİK KÜLTÜRÜ VE GELİR UZMANLARI
25/05/2020
Özkan AYKAR
Gelir Uzmanı 

1. GİRİŞ

Türkiye’de “Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi”, kamu görevlilerinin izlemesi gereken ve kişisel çıkarlardan daha önemli olduğu kabul edilen kurumsal değerlerin  ana hatlarını belirtmektedir.

Kamu  Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında 5276 sayılı Kanun kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamalarının da gözetilmesine ilişkin hükümleri kapsamaktadır.

Bilindiği üzere Kamu etik kültürünün yerleştirilmesi ve geliştirilmesi, etik ilkelerine ilişkin bilincin artırılması ile farkındalık ve duyarlılık yaratılması amacıyla 25 Mayıs Etik Günü ve 25 Mayıs- 31 Mayıs Etik haftası olarak kabul edilmiştir.

Kamu hizmetleri, genel olarak karşılığı yasalarla belirlenen vergilendirme ya da gelirler şeklinde ödenen tüm mal ve hizmetler anlamına gelir. Bu tanım, kamu görevlilerinin çalışmalarının her anında başkalarının parasıyla uğraştığı anlamına gelir ki, bu durum onların görevlerini yerine getirirken ve kaynakları kullanırken etik ilkelere daha fazla uyma yükümlülükleri bulunduğu görüşüne biraz daha ağırlık verilmesine neden olur.

Bu nedenle kamu görevlilerinden her zaman kamu yararı içerisinde kamu menfaati için çalışmaları beklenir. Görevliler aynı zamanda kamu sektörü yönetiminin bütünlüğü içinde kamu güveninin sağlanıp sürdürülmesi ve hizmet ettikleri toplumun ortak yararlarının geliştirmesi sorumluluğuna da sahiptirler.

Bu yazımızda; Hazine ve Maliye Bakanlığına Bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı personeli olan Gelir Uzmanları ve Yardımcılarının, görevlerini yerine getirirken meslek ilkelerine bağlı, kaynakları etik ilkelere uyma yükümlülüğü içinde kullanan, hizmet ettikleri toplumun ortak yararlarının geliştirmesi sorumluluğu ve bilincine yönelik yükümlülükleri hakkında bilgilere yer verilmiştir.

2. KAMU GÖREVLİLERİ ETİK SÖZLEŞMESİ’NİN ANA HATLARI

Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi, topluma hizmet desteğinin sağlanması ve sürdürülmesi için ulaşılacak ve sürdürülecek hedefleri anlatır. Kamu görevlilerinin bu sözleşmeye olan bağlılıklarını desteklemek üzere verilecek yardım, karar verme sürecine katılan ve bu sürecin sonuçlarından etkilenen tüm ilgili tarafların meşru çıkarlarını ve konumlarını bilinçli bir şekilde tanıyan kararların nasıl alınacağına ilişkin bir anlayış geliştirerek sağlanır.

Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi [1] Kamu hizmetinin her türlü özel çıkarın üzerinde olduğu ve kamu görevlisince halkın hizmetinde bulunduğu bilinç ve anlayışıyla;

“• Halkın günlük yaşamını kolaylaştırmak, ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde karşılamak, hizmet kalitesini yükseltmek ve toplumun memnuniyetini artırmak için çalışmayı,
• Görevimi insan haklarına saygı, saydamlık, katılımcılık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme ve hukukun üstünlüğü ilkeleri doğrultusunda yerine getirmeyi,
• Dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk, yaş, bedensel engelli ve cinsiyet ayrımı yapmadan, fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve uygulamalara meydan vermeden tarafsızlık içerisinde hizmet gereklerine uygun davranmayı,
• Görevimi, görevle ilişkisi bulunan hiçbir gerçek veya tüzel kişiden hediye almadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte herhangi bir çıkar sağlamadan, herhangi bir özel menfaat beklentisi içinde olmadan yerine getirmeyi, 
• Kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanmamayı ve kullandırmamayı, bu mal ve kaynakları israf etmemeyi,
• Kamu Görevlileri Etik Kurulunca hazırlanan yönetmeliklerle belirlenen etik davranış ilke ve değerlerine bağlı olarak görev yapmayı ve hizmet sunmayı taahhüt ederim.”

beyanıyla taahhütte bulunulur.

3. ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ

Meslek, sistemli bir eğitimle kazanılmış özel bilgi ve becerilere dayalıdır. Bir mesleğin meslek olabilmesi için, mesleğe girmeden önce kişilerin bu mesleği icra edebilmeyi sağlayan bilgi, beceri ve tutumları kazanmış olmaları gereklidir. Burada meslek elemanı toplum tarafından bir “uzman” olarak görülmekte ve o hizmette kişiye tam bir güven duymaktadır.

Eski bir kavram olan ve “neyin doğru neyin yanlış olduğunu” anlatan deontoloji yerine günümüzde etik kavramını kullanılır. Etik, katı mesleki/çalışma kurallarının geliştirilip uygulanmasını içerir.

Mesleklerin toplumca kabul edilmiş etik değerleri ve ilkeleri vardır ve meslek üyeleri bu değer ve ilkeler doğrultusunda davranmak durumundadırlar.

Etik Davranış İlkeleri, 13.4.2005 tarih ve 25785 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik'de düzenlenmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nda çalışan Gelir Uzmanları ve Gelir Uzman Yardımcıları, görevlerini yerine getirirken belirtien düzenlemede yer alan ilkeler doğrultusunda etik davranış ilke ve değerlerine bağlı olarak görev yapmayı ve hizmet sunma bilinç ve anlayışıyla;

3.1. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; sürekli gelişimi, katılımcılığı, saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi, hesap verebilirliği, öngörülebilirliği, hizmette yerindeliği ve beyana güveni esas alırlar.
 
3.2. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; halkın günlük yaşamını kolaylaştırmayı, ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde karşılamayı, hizmet kalitesini yükseltmeyi, halkın memnuniyetini artırmayı, hizmetten yararlananların ihtiyacına ve hizmetlerin sonucuna odaklı olmayı hedeflerler.

3.3.  Kamu hizmetlerini belirlenen standartlara ve süreçlere uygun şekilde yürütürler, hizmetten yararlananlara iş ve işlemlerle ilgili gerekli açıklayıcı bilgileri vererek onları hizmet süreci boyunca aydınlatırlar.

3.4. Gelir İdaresi Başkanlığının amaçlarına ve misyonuna uygun davranırlar. Ülkenin çıkarları, toplumun refahı ve kurumlarının hizmet idealleri doğrultusunda hareket ederler.

3.5.  Tüm eylem ve işlemlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket ederler, görevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandırmada dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapamazlar, insan hak ve özgürlüklerine aykırı veya kısıtlayıcı muamelede ve fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve uygulamalarda bulunamazlar.

Takdir yetkilerini, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda, her türlü keyfilikten uzak, tarafsızlık ve eşitlik ilkelerine uygun olarak kullanırlar.

Gerçek veya tüzel kişilere öncelikli, ayrıcalıklı, taraflı ve eşitlik ilkesine aykırı muamele ve uygulama yapamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef alan bir davranışta bulunamazlar, kamu makamlarının mevzuata uygun politikalarını, kararlarını ve eylemlerini engelleyemezler.

3.6. Kamu yönetimine güveni sağlayacak şekilde davranırlar ve görevin gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını davranışlarıyla gösterirler. Halkın kamu hizmetine güven duygusunu zedeleyen, şüphe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranışlarda bulunmaktan kaçınırlar.

Halka hizmetin kişisel veya özel her türlü menfaatin üzerinde bir görev olduğu bilinciyle hizmet gereklerine uygun hareket eder, hizmetten yararlananlara kötü davranamaz, işi savsaklayamaz, çifte standart uygulayamaz ve taraf tutamazlar.

Yönetici veya denetleyici konumunda bulunan Gelir Uzmanları ve Yardımcıları, keyfi davranışlarda, baskı, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunamaz, açık ve kesin kanıtlara dayanmayan rapor düzenleyemez, mevzuata aykırı olarak kendileri için hizmet, imkan veya benzeri çıkarlar talep edemez ve talep olmasa dahi sunulanı kabul edemezler.

3.7. Üstleri, meslektaşları, astları, diğer personel ile hizmetten yararlananlara karşı nazik ve saygılı davranırlar ve gerekli ilgiyi gösterirler, konu yetkilerinin dışındaysa ilgili birime veya yetkiliye yönlendirirler.

3.8. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinde belirlenen etik davranış ilkeleriyle bağdaşmayan veya yasadışı iş ve eylemlerde bulunmalarının talep edilmesi halinde veya hizmetlerini yürütürken bu tür bir eylem veya işlemden haberdar olduklarında ya da gördüklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler.

3.9. Çıkar çatışması; kamu görevlilerinin görevlerini tarafsız ve objektif şekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormuş gibi gözüken ve kendilerine, yakınlarına, arkadaşlarına ya da ilişkide bulunduğu kişi ya da kuruluşlara sağlanan her türlü menfaati ve onlarla ilgili mali ya da diğer yükümlülükleri ve benzeri şahsi çıkarlara sahip olmaları halini ifade eder.

Çıkar çatışmasında şahsi sorumluluğa sahiptir ve çıkar çatışmasının doğabileceği durumu genellikle şahsen bilen kişiler oldukları için, herhangi bir potansiyel ya da gerçek çıkar çatışması konusunda dikkatli davranır, çıkar çatışmasından kaçınmak için gerekli adımları atar, çıkar çatışmasının farkına varır varmaz durumu üstlerine bildirir ve çıkar çatışması kapsamına giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar.

3.10. Görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz ve aracılıkta bulunamazlar, akraba, eş, dost ve hemşehri kayırmacılığı, siyasal kayırmacılık veya herhangi bir nedenle ayrımcılık veya kayırmacılık yapamazlar.

Görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya başkalarının kitap, dergi, kaset, cd ve benzeri ürünlerinin satışını ve dağıtımını yaptıramaz; herhangi bir kurum, vakıf, dernek veya spor kulübüne yardım, bağış ve benzeri nitelikte menfaat sağlayamazlar.

Görevlerinin ifası sırasında ya da bu görevlerin sonucu olarak elde ettikleri resmi veya gizli nitelikteki bilgileri, kendilerine, yakınlarına veya üçüncü kişilere doğrudan veya dolaylı olarak ekonomik, siyasal veya sosyal nitelikte bir menfaat elde etmek için kullanamazlar, görevdeyken ve görevden ayrıldıktan sonra yetkili makamlar dışında hiçbir kurum, kuruluş veya kişiye açıklayamazlar.

Seçim kampanyalarında görev yaptığı kurumun kaynaklarını doğrudan veya dolaylı olarak kullanamaz ve kullandıramazlar.

3.11. Kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat hediye kapsamındadır.

Kamu görevlilerinin hediye almaması, kamu görevlisine hediye verilmemesi ve görev sebebiyle çıkar sağlanmaması temel ilkedir.

Yürüttükleri görevle ilgili bir iş, hizmet veya menfaat ilişkisi olan gerçek veya tüzel kişilerden kendileri, yakınları veya üçüncü kişi veya kuruluşlar için doğrudan doğruya veya aracı eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve menfaat sağlayamazlar.

Kamu kaynaklarını kullanarak hediye veremez, resmi gün, tören ve bayramlar dışında, hiçbir gerçek veya tüzel kişiye çelenk veya çiçek gönderemezler; görev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanları veremezler.

3.12. Kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanamaz ve kullandıramazlar, bunları korur ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri alırlar.

3.13. Kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarının kullanımında israf ve savurganlıktan kaçınır; mesai süresini, kamu mallarını, kaynaklarını, işgücünü ve imkanlarını kullanırken etkin, verimli ve tutumlu davranırlar.

3.14. Görevlerini yerine getirirken yetkilerini aşarak çalıştıkları kurumlarını bağlayıcı açıklama, taahhüt, vaat veya girişimlerde bulunamazlar, aldatıcı ve gerçek dışı beyanat veremezler.

3.15.  Halkın bilgi edinme hakkını kullanmasına yardımcı olurlar. Gerçek ve tüzel kişilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununda belirlenen istisnalar dışında, usulüne uygun olarak verirler.

Kamu hizmetleri ile ilgili temel kararların hazırlanması, olgunlaştırılması, alınması ve bu kararların uygulanması aşamalarından birine, bir kaçına veya tamamına, aksine yasal bir hüküm olmadıkça, o karardan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenecek olanların katkıda bulunmasını sağlamaya dikkat ederler.

3.16. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında sorumlulukları ve yükümlülükleri konusunda hesap verebilir ve kamusal değerlendirme ve denetime her zaman açık ve hazır olurlar.

3.17. Eski kamu görevlilerini kamu hizmetlerinden ayrıcalıklı bir şekilde faydalandıramaz, onlara imtiyazlı muamelede bulunamaz.

3.18.  Kendileriyle eşlerine ve velayeti altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmazları, alacak ve borçları hakkında, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar.

4. SONUÇ

Etik Davranış İlkeleri 13.4.2005 tarih ve 25785 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nda çalışan Gelir Uzmanları ve Gelir Uzman Yardımcılar; sözkonusu düzenlemede yer alan ilkeler doğrultusunda meslek ilkelerine bağlı, kaynakları etik ilkelere uyma yükümlülüğü içinde kullanan ve hizmet ettikleri toplumun ortak yararlarının geliştirmesi sorumluluğu bilinci içinde, görevin gerektirdiği itibar ve güvene layık olarak yapmak amacıyla etik kültürünün yerleşmesine katkı sağlayacaklardır.
 
Kaynaklar:
- 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Hakkında Kanun
- Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
- Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi, T.C.Başbakanlık, http://www.basbakanlik.gov.tr/etik/etiksozlesme.html (E.T. 27.05.2014)
 
Dipnot:
[1] Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi, T.C. Başbakanlık ,  http://www.basbakanlik.gov.tr/etik/etiksozlesme.html (E.T. 27.05.2014)
           
Farklı Erişim Adresleri:
1-http://www.muhasebedr.com/gelir-idaresinde-etik-kulturu-ve-gelir-uzmanlarinin-etik-ilkelerine-bagliligi/
2-http://www.alosgk.com/2014/05/gelir-idaresinde-etik-kulturu-ve-gelir-uzmanlarinin-etik-ilkelerine-bagliligi/
3-http://www.askhaber.com/gelir-idaresinde-etik-kulturu-ve-gelir-uzmanlarinin-etik-ilkelerine-bagliligi-makale,860.html


Yorum Yaz
2404 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları